31 Aralık 2009 Perşembe

Uluslararası Bestseller, Kıçımın Kenarı

Kayıp Gül'den bahsediyorum tabii ki. Kabul ediyorum, genel olarak tüm bestseller'lara hafif bir önyargıyla yaklaşıyorum. Bilgece bir deyişten yola çıkarak, ("Nerde çokluk orda bokluk"), çoğunluğun bayıldığı bir yapıtın çok da derin olamayacağına inanıyorum. İyi edebiyat olmasıysa neredeyse imkansız gözümde. Ama keyifli vakit geçirtebilir insana, çok eğlenceli saatler vadedebilir, hatta Harry Potter serisi örneğinde gördüğümüz gibi yepyeni bir dünyanın kapılarını açabilir. Bu yüzden, şimdi Kayıp Gül hakkında yazacaklarım, çok satan kitaplara karşı genel olarak takındığım bu küçümser tavra yorulmamalı.

Hakkında hiçbir şey bilmeden ve duymadan aldım kitabı. Kitap fuarında karşıma çıkıverdi ve ilk tepkim utanmak oldu, şöyle geçirdim aklımdan: "Gerçekten böyle şeyler mi yazılıp çizilmiş bu kitaba dair? Gerçekten 29 farklı dile mi çevrilmiş, üstelik dünyanın öbür ucunda bile bestseller mı olmuş? Üstelik çerez kitap da değil galiba, Küçük Prens'le falan karşılaştırmışlar? Nasıl olur da duymam bugüne kadar, bu kadar mı cahil, bu kadar mı zavallı bir insanım?" Ve ezilip büzülerek, aslında üzerine para verseler okumamam gereken bu kitabı, cebimden para ödeyerek aldım, Timaş Yayınları'nın standından. Timaş, evet. Bu ilk ipucum olmalıydı, o an koşarak uzaklaşmalıydım oradan, biliyorum. Aptallığıma yanıyorum.

Bu yazıya başladığımda Kayıp Gül'ün konusunu anlatacaktım aslında, kısaca en azından. Ama inanın hiç içimden gelmiyor, zaten ne gerek var ki? Kıytırık, yavan, hatta gerizekalıca bir konu. Okuyucunun zekasına hakaret ediyor izlenimi veren bir kurgu. Basitlikte çocuk kitaplarıyla yarışır, inanılmaz boktan bir dil. Yer yer imla hataları, cümle düşüklükleri. Kitabın kalın gözükmesi için sanıyorum 20 punto verilmiş satır araları. Deli saçması diyaloglar ve en baştan tahmin edilebilen dandik bir son. Eğer edebiyat anlayışınız benimkine biraz olsun benziyorsa, sonlarına doğru o kadar sinirleneceksiniz ki, kitabı "Gülünü sikeyim!" haykırışlarıyla parçalamamak için kendinizi zor tutacaksınız. Ama yapamayacaksınız, çünkü kendinizi kandırılmış hissettiğiniz için, bundan bir şekilde bir yerlerde bahsetmeye karar vermiş olacaksınız, tabii bu da kitabı tamamlamanızı gerektirecek. Ama o kadar zorlanacaksınız ki, bir hafta elinize yapışacak.


Kitabın arka kapağında verilen alıntıları alıntılayacağım size şimdi biraz da ki, neyle karşı karşıya olduğumuzu anlayalım:
Türklerin Küçük Prens'i tüm dünyayı büyülüyor. -Helsinki Sanomat (Finlandiya)
Çağdas bir fabl, derin ve bilgece - St. Exupéry'nin başyapıtı Küçük Prens'in tadında. -DPA (Almanya)
Simyacı, Küçük Prens gibi kitapları seviyorsanız, çok hoşunuza gidecek. -Time Out
Büyük bir global başarı. Simyacı, Küçük Prens ve Martı'yı sevenlerin mutlaka okuması gereken bir kitap. -Air Beletrina (Slovenya)

Bu insanlar ya da kurumlar kimdir nedir, hiçbir fikrim yok, ama şu da bir gerçek: En kıytırık dergi bile yaşadığınız ülkedeki bir yazarın elinden çıkan bir romana dair "Şöyle başyapıt, böyle bilgece, Türklerin Küçük Prens'i!" gibi şeyler söylüyorsa, siz o kitabı okursunuz, okumalısınız, 'okumam gerek' diye düşünmeseniz bile merakınız uyanır en azından. Hayır işte, o noktada durun. Okumayın. Yapmayın, etmeyin. Sadece para ve zaman harcamayacak, bir de sinir olacaksınız, çünkü aptal yerine konduğunuzu hissedeceksiniz. Tabii eğer doğu ile batının sentezi, iç gelişim, her şeyi bilen falcı, mistisizm, aslında var olmayan ikiz/kişiliğinizin iki ayrı parçası, doğu "felsefe"leri gibi kavramlar size hoş geliyorsa ve kendine yardım kitaplarını seviyorsanız sizi hiç tutmayayım, hemen gidin okuyun, baş tacı yapın, geliştikçe gelişin, bu blogda da işiniz yok zaten.

Yanlış anlamayın, derdim kötü kitap değil. Bir sürü kötü kitap okudum, eminim Kayıp Gül'den çok daha kötülerini de okumuşumdur. Ama hiçbiri beni bu kadar öfkelendirmedi, hiçbiriyle ilgili nefret dolu cümleler kurmadım, çünkü hiçbirini kandırılarak satın almadım. Bu kadar basit. Sadece geniş bir reklam kampanyasından bahsetmiyoruz, 40 farklı ülkede yüzbinlerce sattığı iddia edilen, "Bir başyapıt, Türklerin Küçük Prens'i, Martı'sı, Simyacı'sı" diye tanımlanmış bir romandan bahsediyoruz. Simyacı'yla ilgisi: Konusunun epey bir Simyacı'dan etkilenmiş olması. Küçük Prens'le ilgisi: Her sayfada en az 10 kez güllerden bahsetmesi, fakat bu gülleri abidik gubidik bir metafor olarak kullanması. Martı'yla ilgisi: Bir yerinde Martı'dan bir alıntı yapması ya da söz etmesi, tam anımsayamıyroum. "Martı, Simyacı ve Küçük Prens'ten hoşlananların okuması gereken bir kitap..." cümlesi üstte saydığım noktalardan doğmuş olmalı. Aksi takdirde Kayıp Gül'ün bu eserlerin (ki bir de Simyacı'yı pek sevmem ben, ama elbette Kayıp Gül'le karşılaştırıldığında bir başyapıt) ayarında olduğunu iddia etmek, modern klasiklere hakaret etmek olur. Gülerler adama.

Bu arada meraklısına minik bir bilgi: Bu kitap, 6 yıl önce bir başka yayınevinden çıkmış. Satmamış hiç. Ama Timaş'a geçince, Timaş (ya da artık çalıştıkları ajans) açıkgözlülük etmiş. Ve belki de gerçekten dünyanın dört bir yanında yüzbinlerce 'sattırmış' bu kitabı, inanın bilemiyorum. Bütün bunlar bir kandırmaca mıdır, yani "şu kadar ülkede yok sattı" açıklamaları sadece kitabın satması için bir pazarlama stratejisinden mi ibarettir, yoksa "Hesse'nin Siddharta'sı ayarında bir başyapıt!" laflarının altında minik de olsa (söyleyeni bağlayan) bir gerçeklik payı var mıdır, örneğin o laflar gerçekten de birileri tarafından zikredilmiş; ama o birileri kişisel yardım kitaplarından medet uman, İclal Aydın tadında aşk böcüşü sevgi kelebeği insanlar mıdır, bu kitap gerçekten dünyanın öbür ucundaki bir minik sahil kasabasında örneğin çok satmış mıdır bilemeyeceğim. Sonuç değişmiyor nitekim.

Mesaj : Yeni Yıl Tebriği



Outlook Express Yeni Kullanıcı Eklenmesi


            Outlook Express araçlar menüsünden hesaplar penceresini açıyoruz. Açılan internet hesapları penceresinde ekle menüsünden posta seçeneğini tıklıyoruz. Ekle menüsünden açtığımız posta seçeneği ile internet bağlantı sihirbazını başlatmış oluyoruz. Bu sihirbaz ile kullanıcı hesabını oluşturacağız. (Sihirbazın her penceresinde yapılan işlemlerden sonra ileri tıklanarak bir sonraki sihirbaz penceresine geçiş sağlanacaktır.)
            Adınız penceresi ile sihirbaza giriş yapıyoruz. E-posta gönderdiğimizde kullanıcı adının giden iletinin kimden alanında görüneceği biçimde yazmamız gerekmektedir. Kullanıcının gözükmesini istediği ismi giriyoruz.
            Kullanıcı adını girdikten sonra internet e-posta adresini ayarlayacağımız pencereye geliyoruz. Burada gireceğimiz e-posta adresi, diğer kişilerin kullanıcıya e-posta iletileri göndermek için kullandıkları adrestir. Kullanıcının e-posta adresini de giriyoruz.
            Buraya kadar kullanıcı ile ilgili bilgileri belirledik. Sırada e-posta sunucu adları penceresinde bulunan ayarlar var. İlk olarak gelen posta sunucumuzun ne tip bir sunucu olduğunu seçiyoruz. Bizim sunucu tipimiz POP3 sunucusudur. Gelen posta sunucumuzu seçtikten sonra gelen posta sunucumuza ulaşacağımız IP adresini giriyoruz. Bir de giden posta sunucusu SMTP IP adresini giriyoruz. SMTP sunucusu, kullanıcıların giden e-postaları için kullanılan sunucudur.
            Son ayarlamalarımızı internet mail oturum açma penceresinde yapıyoruz. Bu pencerede tarafımızdan verilen kullanıcının hesabının adı ve parolasını yazıyoruz. Ayarları kaydetmek için son ekranda son tıklanır.

Microsoft, Office 2007 Davsının Çözümünü Yama ile Yapacak.


   Daha önceki yazılarımda paylaştığım gibi i4i firması, Microsoft'un Word 2007 içersindeki XML özelliklerini kendilerinin patentlediklerini iddaa ederek. Mahkeme sonucuyla da haklılıklarını kanıtladılar. Şimdi sıra Microsoft'un yapacaklarına gelmişti. Microsoft, mahkeme kararına göre word 2007'yi satmayacaktı. Fakat verilen yasağı aşarak satış yapabilmek için bir yama yayınlayacak. Bu yama ile tüm Word 2007'lerdeki XML özelliklerini iptal ederek yoluna devam etmeyi planlıyor.
   Önceki yazıda da bahsi geçtiği gibi uzman kişiler Microsoft'un satışlarının durmayacağını, buna bir çözüm olarak XML özelliklerinin olmadığı bir sürümün oluşturulacağı zaten ihtimaller dahilindeydi. Beklendiği gibi Microsoft, dava konusu olan XML özelliklerini içermeyen bir sürüm ile Word 2007 dağıtımına devam edecek.
   Microsoft'un OEM Partner Center sitesinde yayınlanan "2007 Microsoft Office Supplement Release" adlı yama yüklendiğinde, DOCX, DOCM ve XML dosyalarında yer alan bazı XML özellikleri kullanılamayacak. Dava ABD'de açıldığı için, ülkemizdeki kullanıcılar henüz bu yamayı yüklemek zorunda değiller.

BEYAZ YELE



Canım arkadaşım Nilay'ın tavsiyesi üzerine okuduğum harika bir çocuk kitabı daha. Kitabı benim küçük adamım getirdi okulun kütüphanesinden. Kitabın sonunda gözyaşım aktı gitti. Küçük bir çocuğun at ile dostluğuna anlatan, küçükleri olduğu kadar büyükleri de etkileyen, kesinlikle okunması gereken bir kitap.

Kitabın Arkasındaki Not:
Fransız yazarı Rene Guillot, çocuklar için birbirinden güzel pek çok roman yazdı. Ama yazdıkları arasında en sevileni Beyaz Yele oldu. Bu romanda, on iki yaşındaki bir çocukla beyaz bir at arasındaki büyük dostluk anlatılıyor. Bataklıklar, sazlıklar, göller, dağlar... Doğa güzellikleri içinde doğup gelişen müthiş bir dostluk. Folko ile Beyaz Yele'nin unutulmaz dostluğu. Folko, yüreği sevgiyle dolu, yoksul bir balıkçı çocuğu. Beyaz Yele, başıboş at sürüleriyle özgürce dolaşan, kimselerin eline geçiremediği, yabanıl, bembeyaz bir yılkı atı, bir prens. Bu romanın filmi de yapıldı. Film de, romanı gibi her yaştaki insanın yüreğinde derin izler bıraktı. İlk ve ortaokul çağındaki çocuklar kadar, büyüklerin de severek okuyacağı bir roman.

Kitabın Adı: Beyaz Yele
Kitabın Yazarı: Rene Gulliot
Çevirmen: Ela Güntekin
Sayfa Sayısı: 112
Yayınevi: Can Yayınları

30 Aralık 2009 Çarşamba

YENİ YILINIZ KUTLU OLSUN

Keyifli okuyacağınız, bol kitaplı bir yıl diliyorum. Sağlık, mutluluk ve huzurun yanında. Nice yıllara hep birlikte.

Tüm Zamanların En İyi Filmleri - 10 (2005)

1- V for Vendetta
Yönetmen: James McTeigue
Yazar: Andy & Lana Wachowski (senaryo), Alan Moore (çizgi roman)
Oyuncular: Hugo Weaving, Natalie Portman, Stephen Rea
Tür: Aksiyon|Bilim Kurgu|Gerilim
Yapım yılı: 2005
Süre: 132 dk.
Ülke: ABD|İngiltere|Almanya
Dil: İngilizce
IMDB Puanı: 8.2/10


2- Match Point
Yönetmen: Woody Allen
Yazar: Woody Allen
Oyuncular: Jonathan Rhys Meyers, Scarlett Johansson, Emily Mortimer
Tür: Suç|Dram|Romantik|Gerilim
Yapım yılı: 2005
Süre: 124 dk.
Ülke: İngiltere|ABD|İrlanda
Dil: İngilizce
IMDB Puanı: 7.8/10

3- Sin City
Yönetmen: Frank Miller, Robert Rodriquez, Quentin Tarantino
Yazar: Frank Miller
Oyuncular: Benicio Del Todo, Mickey Rourke, Bruce Willis, Jessica Alba, Clive Owen, Alexis Bledel, Elijah Wood
Tür: Aksiyon|Suç|Gerilim
Yapım yılı: 2005
Süre: 147 dk.
Ülke: ABD
Dil: İngilizce
IMDB Puanı: 8.4/10

4- MirrorMask
Yönetmen: Dave McKean
Yazar: Neil Gaiman, Dave McKean
Oyuncular: Stephanie Leonidas, Jason Barry, Gina McKee
Tür: Macera|Fantastik
Yapım yılı: 2005
Süre: 101 dk.
Ülke: İngiltere
Dil: İngilizce
IMDB Puanı: 7/10


5- Conversations With Other Women
Yönetmen: Hans Canosa
Yazar: Gabrielle Zevin
Oyuncular: Helena Bonham Carter, Aeron Eckhart
Tür: Komedi|Romantik|Dram
Yapım yılı: 2005
Süre: 84 dk.
Ülke: İngiltere
Dil: İngilizce
IMDB Puanı: 7/10



6- Little Manhattan
Yönetmen: Mark Levin
Yazar: Jennifer Flackett
Oyuncular: Josh Hutcherson, Charlie Ray
Tür: Komedi|Romantik|Aile
Yapım yılı: 2005
Süre: 84 dk.
Ülke: ABD
Dil: İngilizce
IMDB Puanı: 7.6/10


7- Serenity
Yönetmen: Joss Whedon
Yazar: Joss Whedon
Oyuncular: Nathan Fillion, Gina Torres, Summer Glau
Tür: Aksiyon|Macera|Gerilim|Bilim Kurgu
Yapım yılı: 2005
Süre: 119 dk.
Ülke: ABD
Dil: İngilizce|Çince
IMDB Puanı: 8/10


8- Va, Vis, et Deviens (Go, See and Become)
Yönetmen: Radu Mihaileanu
Yazar: Alain-Michel Blanc, Radu Mihaileanu
Oyuncular: Yaël Abecassis, Roschdy Zem
Tür: Dram
Yapım yılı: 2005
Süre: 140 dk.
Ülke: Fransa|Belçika|İsrail|İtalya
Dil: Amharca|İbranice|Fransızca
IMDB Puanı: 8/10


9- Corpse Bride
Yönetmen: Tim Burton, Mike Johnson
Yazar: Tim Burton, Carlos Grangel, John August, Caroline Thompson, Pamela Pettler
Oyuncular: Johnny Depp, Helena Bonham Carter, Emily Watson
Tür: Animasyon|Komedi|Fantastik|Müzik|Romantik
Yapım yılı: 2005
Süre: 76 dk.
Ülke: İngiltere|ABD
Dil: İngilizce
IMDB Puanı: 7.5/10

10- La Marche de L'empereur (March of the Penguins)
Yönetmen: Luc Jacquet
Yazar: Luc Jacquet, Jordan Roberts, Michel Fessler
Oyuncular: Penguen halkı
Tür: Belgesel
Yapım yılı: 2005
Süre: 85 dk.
Ülke: Fransa
Dil: İngilizce|Fransızca
IMDB Puanı: 7.8/10




11- Kiss Kiss, Bang Bang
12- Cache (Hidden)
13- The Descent
14- Ellie Parker
15- Hard Candy
16- All the Invisible Children
17- Broken Flowers
18- A History of Violence
19- Thank You For Smoking
20- Paradise Now
21- The Girl in the Café
22- Constant Gardener
23- Charlie and the Chocolate Factory
24- Red Eye
25- The Island

Henüz izlemediğim ama çok merak
ettiğim ve iyi çıkacaklarına inandığım
2005 yapımı filmler:
C.R.A.Z.Y.
Walk the Line
Brokeback Mountain
Everything is Illuminated
Chinjeolhan Geumjassi (Sympathy for Lady Vengeance)
Munich
The Jacket

Komedi : Hackleme



Şifresini çözmüş kayıtlarına bakıyor. Aaaa o da ne? İki tane öküz var.

Ray Bradbury - Fahrenheit 451

Arka Kapak
Neredeyse hiç kimse, Ray Bradbury'nin kurgusu olmayan bir zaman ya da mekan hayal edemez... Hikayeleri ve romanları Amerikan edebiyatının vazgeçilmezleri arasında.
-Jeffrey A. Frank, The Washington Post


linkler:

Fyodor Mihayloviç Dostoyevski kimdir?


Fyodor Mihayloviç Dostoyevski (Rusça: Фёдор Миха́йлович Достое́вский, Dinle (Yardım·bilgi)) (d: 11 Kasım 1821, Jülyen: 30 Ekim, Moskova - ö: 9 Şubat 1881, Jülyen: 28 Ocak, Sankt Petersburg), Rus roman yazarıdır. Çocukluğu sarhoş bir baba ve hasta bir anne arasında geçiren Dostoyevski, annesinin ölümünden sonra Petersburg'taki Mühendis Okulu'na girdi. Babasının ölümünü burada haber aldı. Okulu başarıyla bitirdikten sonra İstihkâm Müdürlüğü'ne girdi. Bir yıl sonra istifa ederek buradan ayrıldı.[1] Ordudan ayrıldıktan sonra edebiyata yönelen Dostoyevski'nin ilk kitabı İnsancıklar, 1846 yılında yayımlandı. Bu eserinin ardından yazdığı kitaplarla beklediği başarıya ulaşamayan Dostoyevski'nin umudu kırıldı ve politikayla ilgilenmeye başladı.

1849 yılında devlet aleyhindeki bir komploya karıştığı iddiası ile tutuklandı. Sekiz ay hapisanede kalan Dostoyevski, kurşuna dizilmek üzereyken diğer sekiz tutuklu arkadaşı ile affedildi. Cezası dört yıl kürek, altı yıl da adî hapse dönüştürüldü. Cezasını çekmesi için Sibirya'da bulunan Omsk Cezaevi'ne gönderildi. Burada geçirdiği dört yılın ardından er rütbesi ile hizmete verildi. Subaylığa kadar yükseldi. 1857 yılında Maria Dmitrievna Isayeva ile evlendi. Beş yıl boyunca görev yapan Dostoyevski, 1859 yılında özgür bırakıldı ve Petersburg'a yerleşti.[1]

Petersburg'a döndükten sonra Ezilenler (1861) ve Ölüler Evinden Anılar (1862) adlı eserleri yazdı. Kardeşiyle birlikte iki dergi çıkardı. 1862'de arzuladığı Avrupa seyahatini gerçekleştirdi. Sara nöbetleri ve kumar bağımlılığı yüzünden maddi açıdan darlığa düştü. Bu dönemde Yeraltından Notlar (1864), Suç ve Ceza (1866), Kumarbaz (1866), Budala (1868), Ebedi Koca (1870) ve Ecinniler (1872) gibi eserleri yazdı. Eşinin ölümünden sonra sekreteriyle evlendi. Yeniden borçlandı ve kumaranelerde gezmeye başladı. Kızının ölümünün ardından büyük bir sarsıntı geçirdi. Delikanlı (1875), Bir Yazarın Günlüğü (1876) ve Karamazov Kardeşler (1879) adlı eserlerinde yazarlık hayatı boyunca konu edindiği temaları yeniden ele aldı. Karamazov Kardeşler adlı yapıtını üç yılda bitiren Dostoyevski, bir ciğer kanamasıyla yatağa düştü ve 28 Ocak 1881 tarihinde öldü. Dostoyevski için 31 Ocak 1881 tarihinde yapılan cenaze töreninde yaklaşık otuz bin kişi tabutunun arkasından yürüdü.[2] Dünya edebiyatını en çok etkileyen ve en çok okunan yazarlardan biri olan Dostoyevski'nin eserleri birçok 20. yüzyıl düşünürünün fikirlerini derinden etkiledi.

Hayatı
Çocukluğu ve Gençliği
Dostoyevski, Mikhail ve Maria Dostoyevski'nin oğlu olarak 11 Kasım 1821 tarihinde Moskova'da doğdu.[4] Altı çocuklu ailenin ikinci çocuğuydu.[5]. Babası Mikhail, askeri cerrahlıktan emekli olduktan sonra Mariinsky Hastanesi'nde yoksullara hizmet etmeye başladı. Hastane, Moskova'nın en kötü yerlerinden birinde bulunuyordu. Dostoyevski de bu hastane de doğdu. Mikhail, alkole bağımlıydı ve evini sıkı disiplin ile yönetiyordu. Çok kolay sinirlenebiliyordu. Dostoyevski'nin annesi Maria ise bir tüccar kızıydı.[1]

Dostoyevski, çocukluğunu çoğu zaman sarhoş bir baba ve hasta bir anne arasında geçirdi.[1] Babasının çalıştığı hastaneden bulunan hastalar ile vakit geçirmeyi ve onların hikayelerini dinlemeyi çok seven Dostoyevski, ilköğrenimini Moskova'da yaptı. Annesi tüberküloz hastalığı yüzünden öldüğü zaman, sert disipliniyle tanınan Petersburg Mühendis Okulu'na gönderildi. Arkadaşlarının, sinirli ve aşırı duyarlı bir yapıya sahip olduğu için "Ateş Fedya" lakabını verdikleri Dostoyevski, Petersburg'ta zamanını kitap okuyarak, düşüncelere dalarak ya da kardeşi Mihail ile söyleşerek geçirdi. Babasının 1839'daki ani ölümünü burada öğrendi.[1][4]

Eşinin ölümünden sonra kendisini içkiye daha çok veren babası Mikhail bu olayın ardından sahibi olduğu toprağa çekilmişti. Mikhail'in ölümünün sebebi tam olarak bilinmiyor. İddialardan biri, eşinin ölümünden sonra toprağına çekilen Mikhail'in buradaki köylülere çok kötü davrandığı ve onun kötülüklerine katlanamayan köy halkının en sonunda onu öldürdüğüdür.[6] Bir başka iddia da Mikhail'in tamamen doğal sebeplerden öldüğüdür. Babasının ölümünü Petersburg'ta haber alan Dostoyevski, onun ölümünü istediği düşüncesi yüzünden depresyona girdi. Sara nöbetlerinin ilkini hayatının bu evresinde geçirmeye başladı. Petersburg Mühendis Okulu'ndaki öğrenimini başarıyla bitirerek, asteğmen rütbesiyle Petersburg'taki İstihkâm Müdürlüğü'nde göreve verildi. Ancak bu görevi bir yıl sürdürebildi. Askerlikten nefret eden Dostoyevski görevinden istifa ederek yazarlığa başladı.

İlk yazarlık dönemi
Ordudan ayrıldıktan sonra kurgusal roman yazmaya başladı. Dostoyevski'nin ilk kitabı olan İnsancıklar (Bednye Ljudi) ilk olarak 1846 yılında yayımlandı.[7] Dostoyevski, toplumunu acımasız kurallarında yaşlı bir adamın öksüz bir kıza duyduğu sevdayı iç dünyasındaki derin çatışmalarla işledi. Halkın sıcak ilgisiyle karşılanan bu kitap, eleştirmenlerden de övgüler aldı.[2] Ünlü eleştirmen Belinski, romanı okuduktan sonra Dostoyevski'ye gelecekte büyük bir yazar olacağına dair övgü dolu sözler söyledi. Şair Nikolay Neksarov, Dostoyevski hakkında "Yeni bir Gogol doğdu" diye konuştu. Yazarlıkta ün sağladıktan sonra 1846 yılında Gogol esintileri bulunan kitabı Öteki (Dvojnik) yayımlandı.[8] Yazar bu romanda, kendini ortadan kaldırmaya çalışan benzeriyle sürekli çatışma halinde bulunan bir memurun hikayesini anlattı. Bu romanda ele aldığı çift kişilik temasını daha sonra bazı romanlarında kullansa da roman, Belinsky dahil hiçbir eleştirmence beğenilmedi. Eleştirmenler romanı sıkıcı buldu ve alay etti.[9]

1847 yılında ise Ev Sahibesi (Hozjajka) isimli romanı yayımlandı. Dostoyevski bu eseri ile de beklediği övgülerin aksine olumsuz eleştiriler aldı. Dostoyevski, ruhsal çöküntüye düştü ve üzüntüden hasta oldu. Ancak yazarlığı bırakmayan Dostoyevski, 1848 senesinde Beyaz Geceler (Belye Noçi) ve Bir Yufka Yürekli (Slaboje Sjerdce) adlı kitapları yayımlattı. Bir Yufka Yürekli, yazara itibarını yeniden kazandırsa da beklediği başarıyı elde edemeyen Dostoyevski'nin umudunu kırdı.[9] Yazarlıkta umudunu kırılan Dostoyevski, politikayla ilgilenmeye başladı ve genç liberallerin (Tetrashevski) grubuna girdi.

Sibirya'ya sürgün
Dostoyevski, 23 Nisan 1849 tarihinde devlet aleyhindeki bir komploya karıştığı iddiasıyla sekiz arkadaşı ve ağabeyi ile birlikte tutuklandı. Ölüm cezasına çarptırılan Dostoyevski, sekiz ay hapisanede yattıktan sonra diğer dokuz komplocu ile idam edilecekleri yere götürüldü.[10] Tam kurşuna dizilmek üzerelerken af kararı çıktı. İdam cezası, dört yıl kürek ve altı yıl adî hapis cezasına dönüştürüldü. Sibirya'daki Omsk Kalesi'ne sürüldü.[9] Suç ve ceza kavramları ile en yoğun şekilde burada tanıştı. Kürek mahkumu olduğu süre içinde, kolları damgalandı, kafası tıraş edildi ve taş kırdı. Sara nöbetleri yüzünden birçok kere hastaneye kaldırıldı. Burada geçirdiği yıllar İncil'i ve mahkumlardaki gönül zenginliğini keşfetmesine olanak sağladı.[1]

Sürgünde geçirdiği dört senenin ardından 1854 yılında kürek cezasından kurtularak er rütbesi ile kışla hizmetine verildi. Semipalatinsk'te zorunlu ikamete mahkum edildi. Burada bulunan Alayın Yedinci Hat Taburunda beş yıl görev yaptı. Subaylığa kadar yükseldi. 1857 yılının Şubat ayında, veremli ve dul Maria Dmitrievna Isayeva ile, subay kocasının ölümünden sonra evlendi. Dostoyevski, Isayeva ile ona acıdığı için evlendi.

İkinci yazarlık dönemi
1859'da ordudan terhis edilerek Moskova dışında küçük bir yerde kalmaya zorlanan Dostoyevski, özgürlüğüne kavuştuktan sonra Petersburg'a döndü. Kardeşi Mihail ve arkadaşı N.N. Strahov ile birlikte Vremja (Zaman) ve sonra da Epoha (Dönem) adlı dergileri hazırladı.[11] Bu dergilerde Slavcı düşünceyi savunduğunu belirten yazılar yazdı. Ezilenler (Unizenniye i Oskorblenniye) ve Ölü Evinden Anılar (Zapiski iz Mertvogo Doma) ile kendinden söz ettirdi. 1863 yılında arzuladığı Avrupa seyahatini gerçekleştirdi. Sara nöbetleri ve kumar borçları yüzünden sıkıntıya düşen ve yayımcılardan yazmadığı romanların avanslarını alarak yaşayan Dostoyevski, Yeraltından Notlar adlı yapıtı 1864 yılında yayımlandı.[11] Romanda bir zihnin derinliklerine indi.[9] Suç ve Ceza (Prestupleni i Nakazani)[12] ve Kumarbaz (İgrok)[13] adlı yapıtları 1866 yılında yayımlandı. Dostoyevski, Suç ve Ceza'yı 1858 yılında Semipalatinsk'te bulunduğu zaman Roussky Slovo dergisi için uzun bir hikaye olarak tasarlamıştı. Bunun nedeni, Sibirya'dan ayrılana dek roman yazmama kararı almasıydı. Dostoyevski, kardeşi Mihail'e gönderdiği bir mektupta kitap hakkında
Konusu gerçekten çok güzel. Kahramana gelince, bugüne kadar hiç denenmemiş bir kişi. Ama bugünün Rusyasına bakacak olursak, böyle bir kişi karşımıza sık sık çıkmaktadır. Bu sonuca halkın kafasını yeni fikirleri anlayarak vardım. Öyle hissediyorum ki, yeni fikirler ve görüşlerle döndüğüm zaman, romanımı genişletmekte başarılı olacağım. Kişi aceleye gelmemelidir dostum. Ve insan iyi olanın dışında hiçbir şey yapmamalıdır.

diye yazdı.
Dostoyevski'nin ikinci eşi Anna

Dostoyevski, bu eserinde bir Rus aydını olan Raskolnikov'un kendi doğrusu adına işlediği cinayetleri ve vicdanıyla hesaplaşmasını konu edindi. Yazar, küçük bir otel odasında ve kötü bir ekonomik durumla yazdığı Suç ve Ceza'yı 1866 yılında tamamlamıştı. Dostoyevski'nin yazdığı Budala (Idiot) eseri 1866,[14] Ebedi Koca (Veşnı Muzh) 1870,[15] Ecinniler (Besı) 1872 yılında yayımlandı.[16] Bütün bu başyapıtlar birbirinin izledi. Karısı öldükten sonra sekreteri Anna Grigoriyevna Snitkina ile evlendi.[9] Yeniden borçlanan ve kumaranelerde dolaşmaya başlayan Dostoyevski, bir kız çocuk sahibi oldu. Ancak kızı fazla yaşayamadı ve doğduktan kısa süre sonra öldü. Dostoyevski de bu yüzden büyük bir sarsıntı geçirdi.[11] 1875'te Delikanlı (Podrostok), 1876'da Bir Yazarın Günlüğü (Dnevnik Pisatelja)[17] ve 1879'da Karamazov Kardeşler (Brat'j Karamazovi) adlı romanları yayımlandı.[18] Hayatı boyunca eserlerinde işlediği temaları yeniden ele aldığı, insan duygularının derinliğine inen eserler yazan Dostoyevski, Karamazov Kardeşler'de Ivan ve Alyosha Karamazov adlı karakterler için filozof Vladimir Sergeyevich Solovyov'dan ilham aldı.[19] Zosima ve Alyosha'nın öne çıkacağı Bir Büyük Günahkarın Yaşamı adlı eseri tamamlayamadı.[4] 1881 yılının Ocak ayında bir ciğer kanaması geçirerek yatağa düştü ve 28 Ocak 1881 tarihinde öldü. Dostoyevski için 31 Ocak 1881 tarihinde yapılan cenaze töreninde yaklaşık otuz bin kişi tabutunun arkasında yürüdü.

Temalar
Dostoyevski, beğeniyle karşılanan ilk romanı İnsancıklar'dan sonra yazdığı Öteki ve Ev Sahibesi ile olumsuz yorumlar aldı ve depresyona girdi. Ancak yazar, kendisini ruhsal çöküntüye götüren düşüncelerden uzaklaşmayı bildi. Dış dünyadan kopan zihninin parçalanışını kendi çözen yazarın eserlerindeki ruhbilimsel açıdan en zengin tema da çift kişilik temasıdır. Kendini ortadan kaldırmaya çalışan benzeriyle sürekli çatışma hali içerisinde bulunan bir memuru anlattığı Öteki adlı yapıtında daha sonra da işleyeceği bir tema olan çift kişilik temasını işlemişti.[11]

Ellili yaşlarında içine bazen bir karamsarlık ve ağırlık çöken Dostoyevski, bu durumu ikinci eşi Anna Grigoriyevna Snitkina’ya "Sanki bir suç işlemişim gibi bir çeşit sebepsiz hüzün ve keder içindeyim" diye açıklamıştı. Ecinniler'de Stavrogin'i bir çocuğa tecavüz ettirmiş olması yüzünden de kendini hep suçlamıştı.[3]

Dostoyevski kendi çocukluğunda, annesine acı çektirmesinden, sürekli sarhoş olmasından ve hizmetkârlara kötü davranmasından dolayı babasından nefret ediyordu. Eserlerinde kullandığı, kaderine boyun eğen ve uysal kadın örneğini kendi evinde; annesinde gördü. Kadının alttan alması, erkeği daha da kızdırmaktan başka bir işe yaramayacağını görmüştü. Çok duyarlı biri olan Dostoyevski, bu yüzden babasına kin besliyordu. Babasının ölümünü haber aldığında, "Babamın ölümünde benim hiçbir suçum yok, ama bu öldürmenin kefaretini ödemeye hazırım, çünkü içimden onu öldürmek geçiyordu" diyerek Karamazov Kardeşler adlı romanında yer alan Dimitri Karamazov'un tepkisinin benzerini gösterdi.[3] Dostoyevski, babasının ölümünü istediğini düşünerek depresyona girdi. Bazı yazarlara göre de ilk sara nöbetlerine de bu düşünce sebep oldu. Sigmund Freud ve birçok psikanalizci, babaya duyulan bu nefrete ve bunu izleyen suçluluk düşüncesine dayanarak Dostoyevski'nin hastalığının sinirsel kökenli olduğunun ortaya çıkardı.[11]

Andre Gide, Ezilenler adlı romanın, aşağılanışın insanı cehennemlik ettiği, alçakgönüllüğünse kutsallaştırdığı fikriyle dolu olduğunu söylemişti. George Steiner ise Charles Dickensvari bir havanın olduğunu söylediği Ezilenler'de bulunan temanın Ebedî Koca'da, Ecinniler'de ve Karamozov Kardeşler'da da yer aldığını söyledi. Nicholas Berdyaev, Dostoyevski'nin bütün yaratıcı gücünü insana ve insanın kaderi temasına adadığını, bunun da onu ölümsüz kılmaya yettiğini belirtti.[20]

Devlet aleyhinde bir komploya katıldığı iddiası ile tutuklandıktan sonra sekiz ay hapisanede kalan Dostoyevski, suç ve ceza kavramlarıyla en yoğun şekilde burada karşılaştı. İdam edilmek üzereyken affedildi. Cezası dört yıl kürek ve altı yıl adî hapse dönüştürüldü. Dört yılın sonunda er rütbesi ile kışlaya verildi ve 1859 yılında terhis edildi. Suç ve Ceza adlı eserini 1858 yılında oluşturmaya başladı. Bu eserinde ahlak kavramını vesiyaseti harmanladı. Dostoyevski, bu romanda sadece Rus halkını değil, tüm insanlığı tehdit eden bir kısır döngüden kurtulmanın gerçekleşebileceğini vurguladı. Yazar, John Stuart Mill'in ekonomik refah için biresel bencilleşmeyi öneren kuramını Semyon Zaharoviç Marmeladov'un ağzından eleştirdi.[21]

Dostoyevski, düşünce ve sanat deneyimini sürekli olarak arttırdı. Tanrı'dan, ateizmden, kötülükten, özgürlükten söz eden roman karakterleri, gerçekte aynı bilincin farklı anları gibidir. Bu karakterler aracılığıyla Dostoyevski, cinleri ruhundan uzaklaştırır. Bakış açısı değişmekle beraber eserleri, gerçeğin hep aynı çoşkulu ve acı veren arayışı içerisindedir.

Eserleri
Romanlar
* (1846) Bednye lyudi (Бедные люди); Türkçe yayım adı: İnsancıklar
* (1849) Netochka Nezvanova (Неточка Незванова); Türkçe yayım adı: Netochka Nezvanova
* (1861) Unizhennye i oskorblennye (Униженные и оскорбленные); Türkçe yayım adı: Ezilmiş ve Aşağılanmışlar
* (1862) Zapiski iz mertvogo doma (Записки из мертвого дома); Türkçe yayım adı: Ölüler Evinden Anılar
* (1864) Zapiski iz podpolya (Записки из подполья); Türkçe yayım adı: Yeraltından Notlar
* (1866) Prestuplenie i nakazanie (Преступление и наказание); Türkçe yayım adı: Suç ve Ceza
* (1867) Igrok (Игрок); Türkçe yayım adı: Kumarbaz
* (1869) Idiot (Идиот); Türkçe yayım adı: Budala
* (1872) Besy (Бесы); Türkçe yayım adı: Ecinniler
* (1875) Podrostok (Подросток); Türkçe yayım adı: Delikanlı
* (1881) Brat'ya Karamazovy (Братья Карамазовы); Türkçe yayım adı: Karamazov Kardeşler

Kısa Öyküler
* (1846) Dvojnik (Двойник. Петербургская поэма); Türkçe yayım adı: "Öteki"
* (1847) Roman v devyati pis'mah (Роман в девяти письмах); Türkçe yayım adı:
* (1847) "Gospodin Prokharchin" (Господин Прохарчин); Türkçe yayım adı: "Mr. Prokharchin"
* (1847) "Hozyajka" (Хозяйка); Türkçe yayım adı: "Ev Sahibesi"
* (1848) "Polzunkov" (Ползунков); Türkçe yayım adı: "Polzunkov"
* (1848) "Slaboe serdze" (Слабое сердце); Türkçe yayım adı: "Bir Yufka Yürekli"
* (1848) "Chuzhaya zhena i muzh pod krovat'yu" (Чужая жена и муж под кроватью); Türkçe yayım adı: "The Jealous Husband"
* (1848) "Chestnyj vor" (Честный вор); Türkçe yayım adı: "An Honest Thief"
* (1848) "Elka i svad'ba" (Елка и свадьба); Türkçe yayım adı: "A Christmas Tree and a Wedding"
* (1848) Belye nochi (Белые ночи); Türkçe yayım adı: Beyaz Geceler
* (1857) "Malen'kij geroj" (Маленький герой); Türkçe yayım adı: "Küçük Kahraman"
* (1859) "Dyadyushkin son" (Дядюшкин сон); Türkçe yayım adı: "Amcanın Rüyası"
* (1859) Selo Stepanchikovo i ego obitateli (Село Степанчиково и его обитатели); Türkçe yayım adı: Stepanchikovo Köyü
* (1862) "Skvernyj anekdot" (Скверный анекдот); Türkçe yayım adı: "Tatsız Bir Olay"
* (1865) "Krokodil" (Крокодил); Türkçe yayım adı: "Timsah"
* (1870) "Vechnyj muzh" (Вечный муж); Türkçe yayım adı: "Ebedi Koca"
* (1873) "Bobok" (Бобок); Türkçe yayım adı: "Bobok"
* (1876) "Krotkaja" (Кроткая); Türkçe yayım adı: "Uysal Bir Ruh"
* (1876) "Muzhik Marej" (Мужик Марей); Türkçe yayım adı:
* (1876) "Mal'chik u Hrista na elke" (Мальчик у Христа на елке); Türkçe yayım adı:
* (1877) "Son smeshnogo cheloveka" (Сон смешного человека); Türkçe yayım adı: "Bir Adamın Düşü"

Kurgusal olmayan eserler
* Yaz İzlenimleri Üzerine Kış Notları (1863)
* Bir Yazarın Günlüğü (Дневник писателя) (1873–1881)

Dostoyevski hayran sitesi: http://www.fyodordostoevsky.com/

kaynak: tr.wikipedia.org

Abdullah Aymaz kimdir?


Abdullah Aymaz, ilahiyatçı, gazeteci, yazar.

Kütahya'nın Emet ilçesinin Hacımahmut köyünde 1949'ta doğan Abdullah Aymaz, ilkokulu Hacımahmut köyünde okudu. İzmir İmam Hatip Lisesi'nde okuduğu yıllarda Gurbet dergisinde yazıları yayımlanmıştır. İzmir Yüksek İslam Enstitüsü mezunu olup Tire ve İzmir'de öğretmenlik görevinde bulunmuştur. Özel vakıf idareciliği ve eğitim hizmetleri de yapmıştır. 1978'de yayın hayatına giren Sızıntı dergisinde yazılar kaleme almıştır. Gazetecilik hayatına 1988'de Zaman gazetesinde başlamıştır.[1] Zaman gazetesinin ilk taşra temsilciliğinin Konya'da açılmasında öncülük etmiştir. Mart 1988 ile Haziran 1992 tarihleri arasında gazetenin yayın yönetmenliğini yapmıştır.[2] Daha sonra aynı gazetenin Genel Yayın Yönetmen Yardımcılğı görevinde de bulunmuştur. Halen Zaman Gazetesi'de köşe yazıları yazmaktadır. Safvet Senih, Hüseyin Bayram ve İsmail Yediler müstear adları ile yayımlanmış yazı ve kitapları bulunmaktadır.

Eserleri
* Sadık Yar
* Meryem Gibi
* Sen Yusuf Musun?
* Yusuflar'a
* Günümüz Yusuflarına
* Evrensel Dil
* Işığın Düştüğü Yerler
* Kardelenlerimiz
* Şifa Çiçekleri
* Diyalog Adımları
* Çitlembik 1 /Nükteler
* Çitlembik-2 /Nükteler
* Çitlembik-3 / Su Gibi Aziz
* Çitlembik-4 / Şahit Olmaya Geldik Sahip Olmaya Geldik
* Çitlembik-5 / Dua Hazinesi
* Çitlembik-6 / Anadolu'nun En Büyük Sadakası
* Yaratılış ve Darwinizm
* Lemaat
* Münazarat
* Sünuhat
* Barla Lahikası Üzerine
* Ayetül Kübra Üzerine
* Kastamonu Lahikası Üzerine
* Emirdağ Lahikası Üzerine-1
* Emirdağ Lahikası Üzerine-2
* Muhakemat Üzerine Sadeleştirme ve Açıklama
* Hutbe-i Şamiye Üzerine Sadeleştirme ve Açıklama
* Cihetsiz Sesler (Göze Takılanlar - 1)
* Bakıp Göremediklerimiz (Göze Takılanlar - 2)
* Sözün Çağrısı (Göze Takılanlar -3)
* Söz Saati (Göze Takılanlar - 4)
* Göze Takılanlar / Makaleler ve Gezi Notları 1-2-3-4

Hüseyin Bayram adı ile basılan eserleri
* Zeka Tomurcuklarına Damlalar

Safvet Senih adı ile basılan eserleri
* Onlar Yıldız Gibiydi
* Dışa Yansıyan İç Dünyamız (1-2)
* Duyduklarım Gördüklerim
* Hatıralar Işığında
* Kelimeler Armonisi
* Öze İşleyen Söz
* Hücre Devleti
* Hikmet
* Gaybın Haberleri
* Peygamberler
* Kıssa-i Musa
* Hızır ve Dostları
* Hızıri Adımlar / Uzakları Yakın Eylemek
* Şüpheler Üzerine
* İlim Açısından Kader
* Yaratılış ve Kader
* Ölüm ve Diriliş
* Ruhlar ve Ötesi
* Kur'an ve İlimler
* Kur'an da Edebi Veche
* Miraç Şehsuvarı
* Mercan Mağaraları
* Hadislerin Işığında Hadiseler
* Hazinelerin Anahtarı Besmele
* İbadetin Getirdikleri
* Zilzal ve Dua / Yüzyılın Felaketi Depreme Farklı Bir Bakış

kaynak: tr.wikipedia.org

Firefox 4.0 : Kullanıcı, Web Tarayıcını Tasarla


   Ben bu Firefox'u daha iyi bir tasarımla çıkarırdım ya da ben bu butonu şöyle bu yazıyı şöyle yapardım diyorsanız işte size fırsat. Mozilla, kullanıcılarının yaratıcılık ve görselliklerine güveniyor ve sizden Firefox 4.0 için tasarımında fikirlerinizi bekliyor. Anasayfa sekmesi için kararsız kalındığına göre sizden istenen bir anasayfa sekmesi tasarımı.

   Mozilla, anasayfa sekmesinin ana araç çubuğundan çıkarak kendine özgü bir şekilde olmasını istiyor. Bu sekme çok amaçlı düşünülmelidir. Mozilla bu sekmeyi igoogle gibi veya sık kullanılan sayfaların bulunduğu bir sekmeden çok daha fazla özellikli olmasını istiyor.

HANGİ FİLTRENİN KULLANILACAĞININ SEÇİMİ

HANGİ FİLTRENİN KULLANILACAĞININ SEÇİMİ

Daha önceki konularda , farklı tipteki filtreler ve karakteristikleri hakkında bilgi verilmiştir . Hangi filtre dizaynının hangi uygulamaya en uygun düştüğünün bulunması aşağıda kısaca anlatılmıştır .Genelde , uygun bir filtrenin seçimini etkileyen etkenlerin bazıları , lineer faza ihtiyaç olup olmadığı , küçük genlikli dalgalanmaların izin verilip verilmeyeceği , ve bir dar geçiş bandının gerekip gerekmediğidir . Aşağıdaki akış diyagramı , doğru filtrenin seçimi için anahatlarıyla bilgi verir.Pratikte , son olarak en uygun olanı seçmeden önce birkaç farklı seçenekle deneme yapılmalıdır.

2.1.BİR SİNÜS DALGASINI ELDE ETME

Bu bölümdeki amaç , hem yüksek-frekans gürültüsü hem de bir sinüsoidal işaretten oluşan veri örneklerini filtrelemektir.

Bu bölümde , yüksek frekans gürültülü Sinüs Model VI tarafından üretilen bir sinüs dalgası birleştirilir.Birleştirilmiş işaret , sinüs dalgasını elde etmek için başka bir Butterworth filtresi tarafından alçak geçiren filtrelenmiştir.

Ön Panel

1.Yeni bir VI açın ve aşağıda gösterildiği gibi ön paneli ayarlayın .

a. Numeric»Controls paletinden bir dijital kontrol seçin ve onu frekans olarak adlandırın.

b. Numeric»Controls paletinden dikey kayma seçin ve onu kesim frekansı olarak adlandırın.

c. Numeric»Controls paletinden başka bir dikey kayma seçin ve onu filtre derecesi olarak adlandırın.

d. Numeric»Graph paletinden gürültülü işareti görüntülemek için bir dalga şekli grafiği seçin ve orijinal işareti görüntülemek için başka bir dalga şekli grafiği seçin.

Blok Diyagramı

2.Blok diyagramı aşağıdaki gibi ayarlayın.

Sinüs Model VI’si ,(Functions»Analysis»Signal Generation paleti) istenilen frekansların sinüs dalgasını üretir.

Üniform Beyaz Gürültü VI’si ,(Functions»Analysis»Signal Generation paleti) sinüsoidal işarete eklenen uniform beyaz gürültüyü üretir.

Butterworth Filtre VI’si , (Functions»Analysis»Filters paleti) gürültüyü yüksek geçiren filtre eder.

Sinüs dalgasının 10 devrini ürettiğimizi ve 1000 örnek olduğunu gözönüne alın . Ayrıca , sağ taraftaki Butterworth Filtre VI’si örnekleme frekansı 1000 Hz olarak belirtilmiştir. Böylece , aslında , 10 Hz’lik bir işaret üretiyorsunuz.

3. VI’yi Extract the Sine Wave.vi olarak LabVIEW /Activity klasörüne kaydedin.

4.Ön panele geri dönün .10Hz’lik bir frekans ve 25Hz’lik kesim frekansı ve 5 olarak filtre derecesini seçin.VI’yi çalıştırın.

5.Filtre derecesini 4,3 ve 2 olarak azaltın ve filtrelenmiş işaretteki farkı gözlemleyin.Filtre derecesini azaltmakla ne olduğunu açıklayın.

6.Bitirdiğinizde , VI’yi Extract the Sine Wave.vi olarak Dig.filt.llb.’ye kaydedin

7.VI’yi kapatın.

Özet

Frekans cevap karakteristiklerinden , pratik filtrelerin ideal filtrelerden farklı olduğu görülür . Pratikteki filtreler için , bant geçirendeki kazanç her zaman 1 olmayabilir , bant durdurandaki zayıflama her zaman -¥ olmayabilir ve sonlu genişlikte bir geçiş bölgesi vardır . Geçiş bölgesinin genişliği filtre sırasına bağlıdır ve geçik derecenin artmasıyla azalır.

Ayrıca hem FIR hem de IIR digital filtreler hakkında da bilgi verilmiştir . FIR filtrelerin çıkışı ,sadece mevcut ve geçmiş giriş değerlerine bağlıdır.Oysa , IIR filtrelerin çıkışları şu anki ve geçmiş giriş değerlerine ve de geçmiş çıkış değerlerine bağlıdır . IIR filtrelerin farklı dizaynlarının frekans cevabı hakkında ve bant geçiren ve/veya bant durdurandaki küçük genlikli dalgalanmaların varlığına bağlı olarak onların sınıflandırılması hakkında bilgi verilmiştir . Çıkışının geçmiş çıkışlarına bağımlılığından dolayı , bir geçici hal , VI her çağırıldığında bir IIR filtrenin çıkışında ortaya çıkar . Bu geçici hal , VI’nın ilk çağrıldığından sonra , init/cont kontrolünü TRUE olarak ayarlanmasıyla ortadan kaldırılabilir.

SONLU İMPALS CEVAP FİLTRELERİ

SONLU İMPALS CEVAP FİLTRELERİ

Sonlu impals cevap (FIR) filtreleri , dijital filtrelerdir ve sonlu bir impals cevabına sahiptir. FIR filtrelerine , noniteratif filtreler , konvolüsyon filtreleri , veya MA filtreleri ( moving – average ) de denir çünkü bir FIR filtrenin çıkışı bir sonlu konvolüsyon olarak ifade edilebilir:

 

Burada , x , filtre edilecek giriş dizisini ; y , filtrelenmiş çıkış dizisini , ve h de , FIR filtre katsayılarını gösterir.

Aşağıda , FIR filtrelerinin en önemli karakteristikleri verilmiştir:

· Filtre katsayısı simetrisinden dolayı lineer faz meydana getirebilirler.

· Her zaman kararlıdırlar.

· Konvolüsyon kullanarak filtreleme fonksiyonu yerine getirilebilir.

 

Burada , n , FIR filtre katsayı sayısıdır.

Aşağıdaki grafik , normalize edilmiş frekansa karşı , FIR filtrelerinin tipik bir faz ve büyüklük cevabını gösterir.

Faz cevabındaki süreksizlikler , tam değeri kullanarak büyük cevabı hesaplandığında ortaya koyulan süreksizliklerden ortaya çıkar. Fazdaki süreksizliklerin pi derecesinde olduğunu dikkate alın. Faz , bununla beraber, net olarak lineerdir.

FIR filtreler , bir ayrık zaman sisteminin belirtilmiş , istenen frekans cevabının (yaklaşık) tahmini ile dizayn edilir . En genel teknikler , bir lineer-faz cevabını sürdürürken istenen büyüklük cevabını yaklaştırır.

Pencereleme İle FIR Filtrelerin Dizaynı

Lineer-faz FIR filtrelerinin dizaynında kullanılan en basit metot , pencere dizayn metodudur . Bir FIR filtresini pencerelemeyle dizayn etmek için , ideal bir frekans cevabıyla başlanır , onun impals cevabı hesaplanır ve daha sonra bir sonlu sayıda katsayı ortaya çıkarmak için impals cevabı kesilir . İdeal impals cevabının kesilmesi (Gibbs fenomeni olarak bilinen bir etki)-FIR filtre frekans cevabında ani geçişlerdeki (kesim frekanslarında) salınım davranışına neden olur.

Bir düzeltme pencere fonksiyonu kullanarak ideal impals cevabının kesilmesinin düzeltilmesiyle Gıbbs fenomesi etkileri azaltılabilir . Her iki uçta FIR katsayılarının azaltılmasıyla , frekans cevabında yanal parçaların (lob) yükseklikleri azaltılabilir . Bununla beraber , bu metodun dezavantajı , ana bölümün (lob) geçişlemesi , sonuç olarak kesim frekanslarında daha geniş bir geçiş bölgesinin oluşmasıdır . Bir pencere fonksiyonunun seçimi , Chebyshev ve Butterworth IIR filtreleri arasındaki seçime benzerdir .

Pencereleme ile FIR filtrelerinin dizayn edilmesi basittir ve hesap bakımından ucuzdur . Ayrıca FIR filtrelerinin dizaynında en hızlı yoldur . Bununla beraber , en iyi FIR filtre dizayn metodu değildir.

Parks-McClellan Algoritmasının Kullanılmasıyla Optimum Fır Filtrelerinin Dizaynı

Parks-McClellan algoritması , verilen bir sayıdaki katsayılar için en iyi filtreyi dizayn etmeye yarayan bir optimum FIR filtre dizayn tekniğini ortaya koyar. Böyle bir dizayn , kesim frekanslarındaki ters etkileri azaltır.Ayrıca farklı frekans bantlarında tahmin hatalarının daha kontrollü olmasını sağlar fakat bu kontrol , pencere metodu ile mümkün değildir.

Parks-McClellan algoritmasını kullanarak FIR filtrelerini dizayn etmek hesapsal olarak pahalıdır.

Dar Bant FIR Filtrelerinin Dizaynı

FIR filtrelerini özellikle dar bant genişlikleriyle , dizayn etmek için sıradan teknikleri kullanırken , sonuçlanan filtre süreleri çok uzun olabilir. Uzun filtre süreli FIR filtreleri uzun süren dizayn ve uygulamaya koyma süresi gerektirir ve sayısal hatalara karşı daha hassastır. Bazı durumlarda , Parks-McClellan algoritması gibi geleneksel filtre dizayn teknikleri , dizaynı tamamiyle başarısız kılabilir.

Dar bant FIR filtrelerini dizayn etmek için IFIR (Interpolated Finite Impulse Response ) filtre dizayn tekniği denen çok verimli bir algoritma kullanılabilir. Bu tekniğin kullanımı Parks-McClellan algoritmasının doğrudan uygulanmasıyla dizayn edilen filtrelerden daha az katsayıyı ( ve bu nedenle daha az katsayıyı ) gerektiren dar bant filtrelerini ortaya koyar. LabVIEW , geniş bant , yüksek geçiren ( 0 yakınlarındaki kesim frekansı ) ve alçak geçiren filtreleri ( Nyquist yakınlarındaki kesim frekansı ) üretmek için bu tekniği kullanır.

Pencerelenmiş FIR Filtreleri

İstenilen pencerelenmiş FIR filtre tiplerini seçmek için FIR sanal enstrumanlarının filtre tipi parametreleri kullanılır:alçak geçiren , yüksek geçiren , bant geçiren , veya bant durduran.

Aşağıda liste iki ilgili FIR sanal enstrumanını verir:

· FIR Pencerelenmiş Katsayılar – Pencerelenmiş (veya pencerelenmemiş )katsayıları üretir.

· FIR Pencerelenmiş Filtreler – Pencerelenmiş (veya pencerelenmemiş ) katsayıları kullanarak girişi filtreler .

FIR Dar Bant Filtreleri

Dar bant FIR filtreleri , FIR dar bant katsayı VI’sini kullanarak dizayn edilebilir ve daha sonra da FIR dar bant filtre VI’sini kullanarak filtreleme uygulamaya koyulabilir.Dizayn ve uygulamaya koyma , farklı çalışmalardır çünkü gerçek filtreleme işlemi çok hızlı ve verimli olmasına karşın birçok dar bant filtre , uzun süren dizayn süresi gerektirir.Dar bant filtreleme diyagramları yaratılırken bu durum gözönünde tutulmalıdır.

Dar bant filtre nitelikleri için gereken parametreler , filtre tipi , örnekleme oranı , bant geçiren ve bant durduran frekansları , bant geçiren küçük genlikli dalgalanması ( lineer ölçek ) , ve bant durduran zayıflamadır ( desibel ) . Dar bant filtre VI’lerini kullanılarak geniş bant alçak geçiren filtreler (Nyquist yakınındaki kesim frekansı) ve geniş bant yüksek geçiren filtreler dizayn edilebilir.

Aşağıdaki şekil , bir dar bant filtrenin bir impalsa cevabının tahmin edilmesi için FIR Dar Bant Katsayı Sanal Enstrumanı (VI) ve FIR Dar Bant Filtre Sanal Enstrumanının nasıl kullanıldığını gösterir.

NONLİNEER FİLTRELER

NONLİNEER FİLTRELER

Düzeltme pencereleri , IIR filtreleri , ve FIR filtreleri lineerdir çünkü , süperpozisyon ve orantısallık prensiplerini yerine getirir

L{ax(t) + by(t) } = aL{ x(t) } + bL{ y(t) } ,

Burada , a ve b sabitlerdir ; x(t) ve y(t) işaretlerdir ; L{·} lineer filtreleme operasyonudur ve giriş ve çıkışları , konvolüsyon operasyonu ile ilgilidir.

Nonlineer filtre , önceki durumları yerine getiremez ve konvolüsyon operasyonu yoluyla onun çıkış işaretleri elde edilemez, çünkü bir dizi katsayı , filtrenin impals cevabını nitelendiremez. Nonlineer filtreler , lineer tekniklerin kullanılmasıyla elde edilmesi zor olan belirli filtreleme karakteristikleri sağlar.Orta (median) filtre , alçak geçiren filtre karakteristiklerini (yüksek frekans gürültüsünü ortadan kaldıran) ve yüksek frekans karakteristiklerini birleştiren bir nonlineer filtredir.

SONSUZ İMPALS CEVAP FİLTRELERİ

SONSUZ İMPALS CEVAP FİLTRELERİ

Sonsuz impals cevap filtreler (IIR), teorik olarak sonsuz sürede olan impals cevaplı dijital filtrelerdir. IIR filtrelerini tanımlayan genel fark denklemi;

‘dir. (3)

Burada , Nb, ileri katsayıların (bj) adedidir ve Na geri katsayıların adedidir (ak).

Birçok IIR filtre dizaynında (ve bütün LabVIEW IIR filtrelerinde) ao katsayısı 1’dir. Mevcut örnek indeksindeki (i) çıkış örneği , ölçeklenmiş mevcut ve geçmiş girişlerin ( xi=0 ve xi-j = 0 iken ) ve ölçekli geçmiş çıkışların (yi-k) toplamıdır. Bundan dolayı , IIR filtreleri iteratif filtreler ve ARMA (autoregressive moving-average) filtreleri olarak anılır.

IIR filtrelerin bir impalsa (xo = 1 ve xi = 0 bütün i ¹ 0 için) cevabına, filtrenin impals cevabı denir.16-3 denklemi ile tanımlanan filtrenin impals cevabı sıfır olmayan katsayılar için sonsuz uzunluktadır. Pratikteki filtre uygulamalarında, bununla beraber, kararlı IIR filtrelerinin impals cevabı , sonlu sayıdaki örneklerde sıfıra azalır.

LabVIEW’deki IIR filtreleri aşağıdaki özellikleri içerir:

· (3) denkleminden çıkan negatif indeksler ,VI’yi ilk defa ilk defa çağırdığınızda sıfır varsayılır.

· Filtre kararlı hale erişmeden önce , filtre derecesiyle orantılı olan bir geçici hal oluşur , çünkü ilk filtre hali sıfır (negatif indeks) olarak varsayılmıştır. Alçak geçiren ve yüksek geçiren filtreler için geçici hal cevabı veya gecikmesi filtre derecesine eşittir.

· Gecikme = derece

· Band geçiren ve band durduran filtreler için geçici hal cevabı süresi , filtre derecesinin 2 katıdır .

· Gecikme=2 x derece

Hal hafızasını(state memory) geçerli kılmakla , ardarda gelen çağrılarda bu geçici hal cevabı elenebilir.Hal hafızasını geçerli kılmak için,VI’nın init/cont kontrolü TRUE (devamlı filtreleme) değerine ayarlanmalıdır.

Filtre edilmiş dizideki eleman sayısı , giriş dizisindeki eleman sayısına eşittir.

Filtreleme tamamlandığında filtre , iç filtre hali değerlerini muhafaza eder.

Dijital IIR filtrelerinin , sonlu impals cevap (FIR) filtrelerine göre avantajı , benzer filtreleme çalışmalarında genelde IIR filtrelerinin daha az katsayıyı gerektirmesidir. Bu nedenle , IIR filtreleri daha hızlı işlerler ve ekstra hafıza gerektirmezler , çünkü yerinde işlerler.

IIR filtrelerinin dezavantajı , faz cevabının nonlineer olmasıdır. Eğer uygulama , faz bilgisini gerektirmiyorsa (basit işaret izlenmesi gibi) , IIR filtreleri uygun olabilir. FIR filtreleri , lineer faz cevaplarını gerektiren uygulamalarda kullanılır .

Kaskad Form IIR Filtreleme

(4) denklemiyle tanımlanan yapıyı kullanarak gerçekleştirilen filtreler , doğrudan form IIR filtreler olarak bilinir. Doğrudan form uygulamaları, katsayı değer verilmesiyle ve hesapsal nedenlerle oluşan hatalara çoğu zaman duyarlıdır. İlaveten , filtre derecesiyle orantılı olan , kararlı olması için dizayn edilen bir filtre , katsayı uzunluğunun arttırılmasıyla kararsız hale gelebilir.

Daha az duyarlı bir yapı , doğrudan form transfer fonksiyonunun daha düşük derece bölümlerine veya filtre kademelerine ayrılmasıyla elde edilebilir. 16-4 denklemi ile (a0=1 ile) verilen , filtrenin doğrudan form transfer fonksiyonu , z dönüşümünün bir oranı olarak aşağıdaki gibi yazılabilir:

<IMG src="file:///C:\Users\escort\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image004.gif" width=247 height=53 v:shapes="_x0000_i1026"> (4)

(4) denklemini , ikinci dereceden dizilere çarpanlara ayırmakla filtrenin transfer fonksiyonu , ikinci dereceden filtre fonksiyonlarının bir ürününe dönüşür.

<IMG src="file:///C:\Users\escort\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image006.gif" width=211 height=48 v:shapes="_x0000_i1027"> (5)

Burada, Ns=[Na/2] , £ Na/2 ve Na ³ Nb şartlarını sağlayan en büyük tam sayıdır.(Ns , kademe sayısıdır.) Bu yeni filtre yapısı , 2. derece filtrelerin kaskadı olarak tanımlanabilir.

<IMG src="file:///C:\Users\escort\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image008.jpg" width=385 height=100 v:shapes="_x0000_s1026">
Her kendine özgü kademe , doğrudan form II filtre yapısının kullanılmasıyla uygulamaya koyulur çünkü minimum sayıdaki aritmetik operasyonlar ve minimum sayıdaki gecikme elemanlarını (iç filtre kademeleri ) gerektirir . Her kademenin , bir girişi , bir çıkışı ve 2 geçmiş iç kademesi ( sk[i-1] ve sk[i-2] ) vardır.

Eğer , n , giriş dizisindeki örnek sayısıysa , filtreleme operasyonu , aşağıdaki denklemlerdeki gibi devam eder:

y0[i] = x[i] ,

sk[i] = yk-1[i-1] – a1ksk[i-1] – a2ksk[i-2] , k = 1,2,....,NS

yk[i] = b0ksk[i] + b1ksk[i-1] + b2ksk[i-2] , k = 1,2,....,NS

y[i] = yNs[i]

Her örnek için

i=0,1,2,3,.........n-1 .

Tek bir kesim frekanslı filtreler ( alçak geçiren ve yüksek geçiren) için , 2.derece filtre kademeleri , doğrudan dizayn edilebilir.Genel IIR alçak geçiren veya yüksek geçiren filtre , kaskad 2. derece filtreleri içerir.

İki kesim frekanslı filtreler (bant geçiren ve bant durduran) için , 4. derecede filtre kademeleri , daha doğal formdadır. Genel IIR bant geçiren veya bant durduran filtre , kaskad 4. derece filtrelerdir . 4.derece kademeleri için filtreleme operasyonu , aşağıdaki denlemlerdeki gibi devam eder:

y0[i] = x[i] ,

sk[i] = yk-1[i-1] – a1ksk[i-1] – a2ksk[i-2] – a3ksk[i-3] - a4ksk[i-4] ,

k = 1,2,...., NS

yk[i] = b0ksk[i] + b1ksk[i-1] + b2ksk[i-2] + b3ksk[i-3] + b4ksk[i-4] ,

k = 1,2,...., NS

y[i] = yNs[i]

4.derece filtre kademeleri halinde şuna dikkat edilmelidir:

NS=[(Na+1)/4]

Butterworth Filtreleri

Bütün frekanslardaki bir düzgün cevap ve belirli kesim frekanslarından monotonik bir azalış , Butterworth filtrelerinin frekans cevabını tanımlar. Bant geçirende 1 değerinde ideal cevap ve bant durduranda 0’da ideal cevap vardır.Yarı güç frekans veya 3dB aşağı frekans, belirtilmiş kesim frekanslarına karşılık gelir .

Aşağıda , bir alçak geçiren Butterworth filtrenin cevabı gösterilmiştir . Butterworth filtrelerinin avantajı , düzgün , monotonik azalan frekans cevabıdır.Kesim frekansı ayarlandıktan sonra, LabVIEW , geçişin dikliğini filtre derecesiyle orantılı olarak ayarlar. Daha yüksek dereceli Butterworth filtreleri , ideal alçak geçiren filtre cevabına yaklaşır.

Chebyshev Filters

Butterworth filtreleri -band geçiren ve bant durduran (spektrumun istenmeyen bölümü) arasındaki yavaş rolloffdan dolayı- , ideal filtre cevabının iyi bir tahminini her zaman sağlamaz.

İstenilen filtre cevabı (bant geçirendeki maxsimum izin verilecek hata) ve ideal filtre arasındaki farkın maksimum tam değerinin açıklanmasıyla ,Chebyshev filtreleri ,bant geçirendeki pik hatasını en aza indirir. Chebyshev filtrelerin frekans cevap karakteristikleri , bant geçirende , eş dalgacık büyüklük cevabına sahiptir , bant durduranda monotonik olarak azalan büyüklük cevabına sahiptir ve Butterworth filtrelerinden daha şiddetli rolloffu vardır.

Aşağıdaki grafik , bir alçak geçiren Chebyshev filtrenin cevabını gösterir. Bant geçirendeki eş dalgacık cevabı , maxsimum izin verilen dalgacık hatası tarafından ve bant durduranda şiddetli rollofun ortaya çıkması tarafından zorlanır.

Chebyshev filtrelerin,Butterworth filtrelere göre avantajı , Chebyshev filtrelerin , bir düşük derece filtreli bant geçiren ve bant durduran arasındaki daha sert bir geçişe sahip olmasıdır. Bu da , daha düşük tam hataları ve daha yüksek işleme hızına neden olur.

Chebyshev II veya Ters Chebyshev Filtreleri

Chebyshev II , (ters Chebyshev veya II . tip Chebyshev filtreleri de denir ) Chebyshev filtrelerine benzerdir. Farkı ise , hatayı bant durduran üzerine dağıtır .

İstenilen filtre cevabı ve ideal filtre arasındaki farkın maksimum ters değerinin açıklanmasıyla ,Chebyshev II filtreleri bant durduranda pik hatasını minimize eder . Chebyshev II filtrelerinin frekans cevap karakteristikleri , bant durduranda eş dalgacık büyüklük cevabına , bant geçirende monotonik azalan büyüklük cevabına ve Butterworth filtrelerinden daha şiddetli bir rolloffa sahiptir.

Aşağıdaki grafik , bir alçak geçiren Chebyshev II filtresinin cevabını gösterir .Bant durdurandaki eş dalgacık cevabı , maksimum izin verilen hata tarafından ve bant durduranda meydana gelen düzgün monotonik rolloff tarafından zorlanır . Chebyshev II filtrelerinin , Butterworth filtrelerine göre avantajı , daha düşük derece filtreli bant durduran ve bant geçiren arasında daha sert bir geçiş (transition) vermesidir . Bu da , daha küçük , tam hata ve daha yüksek işleme hızı demektir.Chebyshev II filtrelerinin Chebyshev filtrelerine göre avantajı ,Chebyshev II filtrelerinin hatayı bant geçiren yerine bant durduranda dağıtmasıdır.

Eliptik (veya Cauer) Filtreleri

Eliptik filtreler , pik hatasını bant geçiren ve bant durduran üzerine dağıtarak , pik hatasını minimize eder.Bant durduran ve bant geçirendeki eşdalgacıklar ,Eliptik filtrelerin büyüklük cevabını tanımlar.Aynı dereceli Butterworth ve ya Chebyshev filtreleriyle kıyasla, eliptik dizayn , bant geçiren ve bant durduran arasındaki en sert geçişi sağlar.Bu nedenle , Eliptik filtreler çok yaygın olarak kullanılır.

Aşağıdaki grafik , bir alçak geçiren eliptik filtrenin cevabını gösterir . Hem bant geçiren hem de bant durdurandaki (küçük genlikli) dalgalanmanın , aynı maksimum izin verilen hata (dB cinsinden küçük genlikli dalgalanma miktarı ile belirtildiği gibi) tarafından zorlandığını gözönünde bulundurun.Ayrıca , düşük dereceli eliptik filtre için bile sert geçiş kenarlarını gözönünde bulundurun.

Bessel Filtreleri

Bessel filtreleri , bütün IIR filtrelerinde varolan nonlineer faz bozulumunu azaltmak için kullanılır.Daha yüksek derece filtrelerde ve daha dik rollofflularda , bu durum özellikle filtrelerin geçiş bölgelerinde daha belirgindir . Bessel filtreleri ,hem büyüklük hem de faz cevaplarında maksimumda düz cevaba sahiptir.Ayrıca , Bessel filtrelerin bant geçirende faz cevabı yaklaşık lineerdir . Butterworth filtreleri gibi , Bessel filtreleri , hatayı minimize etmek için yüksek derece filtrelere ihtiyaç duyar ve bu nedenle , geniş ölçüde kullanılmazlar . FIR filtre dizaynları kullanılarak lineer faz cevabı da elde edilebilir . Aşağıdaki grafil ,bir alçak geçiren Bessel filtrenin cevabını gösterir.Cevabın bütün frekanslarda düzgün olduğu ve hem faz hem de büyüklük olarak monotonik azaldığını dikkate alın. Ayrıca ,bant geçirende fazın yaklaşık lineer olduğunu gözönünde bulundurun.

FİLTRELEME

FİLTRELEME

Bu bölüm , sonsuz impals cevap filtreleri (IIR) , sonlu impals cevap filtreleri (FIR) ve nonlineer filtreler kullanarak işaretlerden istenmeyen frekansların nasıl filtreleneceğini açıklar.Analiz Filtre VI’sinin nasıl kullanılacağı hakkındaki örnekler , examples\analysis\fltrxmp1.11b ‘de bulunur.

DİJİTAL FİLTRELEME FONKSİYONLARINA GİRİŞ

Analog filtre dizaynı , elektronik dizaynın en önemli alanlarından biridir.

Modern örnekleme ,dijital işaret işleme araçları esneklik ve programlanabilirlik gerektiren uygulamalarda analog filtrelerin yerini dijital filtrelerin almasını mümkün kılar.Bu uygulamalar , işitsel (audio), telekomünikasyon , jeofizik ve tıbbi izleme gibi dalları içerir.

Dijital filtrelerin analog filtrelere göre aşağıdaki avantajları vardır:

· Programlanabilir yazılımlardır.

· Önceden tahmin edilebilen ve kararlıdırlar.

· Sıcaklık veya nem ile kaymaya uğramazlar ve hassas bileşenler gerektirmezler.

· Fiyat oranına göre üstün performansları vardır.

Dijital filtreler , LabVIEW’da ,filtre derecesi , kesim frekansları küçük genlikli dalgalanma (ripple) miktarı ve bant durduran zayıflama gibi parametreleri kontrol etmek için kullanılır.

Bu bölümde anlatılan dijital filtre VI’leri sanal enstruman felfesini izler.Sanal Enstrumanlar , bütün dizayn konularını , hesaplamaları ,hafıza yönetimini ele alır.Dijital filtreler konusunda veya veri işleme için dijital filtre teorisi hakkında uzmanlığa ihtiyaç yoktur.

Örnekleme teorisinin aşağıdaki açıklaması , filtre parametreleri hakkında ve giriş parametreleriyle nasıl bir ilişkide oldukları hakkında daha iyi bir anlatım olması için verilmiştir.

Örnekleme frekansı , en azından , zaman işaretinde en yüksek frekansın iki katıysa ,örnekleme teoremi ,ayrık ,eşit aralıklı örneklerden bir sürekli zaman işaretinin yeniden kurulabileceğini belirtir. Bilgi kaybetmeden , Dt eşit aralıklarda zaman işaretini örmekleyebildiğinizi varsayın. Dt parametresi örnekleme aralığıdır.

Örnekleme aralığından , örnekleme oranı veya örnekleme frekansı fS elde edilebilir:

Buradan , örnekleme teoremine göre , dijital sistemin işleyebileceği en yüksek frekans ;

Sistemin işleyebileceği en yüksek frekans Nyquist frekansı olarak bilinir.Bu , dijital filtreler için de geçerlidir.Örneğin , örnekleme aralığı ;

Dt = 0.001 saniye,

ise,örnekleme frekansı fs = 1.000 Hz ‘dir.

ve sistemin işleyebileceği en yüksek frekans

fNyq= 500 Hz’dir.

Aşağıdaki filtre operasyon tipleri , filtre dizayn tekniklerine dayanır:

· Düzeltme penceresi

· Sonsuz impals cevap (IIR) veya iteratif dijital filtreler

· Sonlu impals cevap (FIR) veya noniteratif dijital filtreler

· Nonlineer filtreler

Bu bölümün geri kalanında ,IIR ,FIR ve nonlineer teknikler hakkında ve her tekniğe uygun dijital filtre VI’leri hakkında bilgi verilecektir.

İDEAL FİLTRELER

Filtreler istenmeyen frekansları değiştirir veya ortadan kaldırır.Ya geçirdikleri ya da zayıflattıkları frekans alanına bağlı olarak aşağıdaki tiplerde sınıflandırılabilirler:

· Bir alçak geçiren filtre düşük frekansları geçirir , ama yüksek frekansları zayıflatır.

· Bir yüksek geçiren filtre yüksek frekansları geçirir , düşük frekansları zayıflatır.

· Bir bant geçiren filtre frekansların belirli bir bandını geçirir.

· Bir bant durduran filtre frekansların belirli bir bandını zayıflatır.

Bu filtrelerin ideal frekans cevabı aşağıda gösterilmiştir:

Alçak geçiren filtre , fc altındaki bütün frekansları geçirir , oysa yüksek geçiren filtre fC üstündeki bütün frekansları geçirir.Bant geçiren filtre , fC1 ve fC2 arasındaki bütün frekansları geçirir , oysa bant durduran filtre fC1 ve fC2 arasındaki bütün frekansları zayıflatır.fC , fC1 ve fC2 frekans noktaları , filtrenin kesim frekansları olarak bilinir. Filtreleri dizayn ederken , bu kesim frekansları belirtilmelidir.

Filtreden geçirilen frekans alanı ,filtrenin bant geçireni olarak bilinir.Sinyal genliği ne artsın ne de azalsın diye bir ideal filtrenin , bant geçireninde 1 gibi kazancı (0 dB) vardır. Bant durduran ,filtreden hiç geçmeyen ve zayıflatılmış frekans alanlarına karşılık gelir.Farklı tipteki filtreler için bant geçiren ve bant durduranlar aşağıda gösterilmiştir:

Bant geçiren filtrelerin 1 bant geçireni ve 2 bant durduranı vardır ve bant durduran filtrelerin 2 bant geçireni ve 1 bant durduranı vardır,oysa alçak geçiren ve yüksek geçiren filtrelerin 1 bant geçireni ve 1 bant durduranı vardır.

İDEAL OLMAYAN FİLTRELER

Geçiş Bandı

İdeal olarak,bir filtrenin bant geçireninde bir birim kazancı (0 dB) olmalıdır ve nat durduranında kazancı 0 (-¥ dB) olmalıdır. Bununla beraber , gerçek uygulamalarda,bu kriterlerin hepsi yerine getirilemez. Pratikte, bant geçiren ve bant durduran arasında daima bir sonlu geçiş bölgesi vardır.Bu bölgede, filtre kazancı zamanla, bant geçirende 1 (0 dB)’den bant durduranda 0’a( -¥ )’a kadar değişir. Aşağıdaki diyagramlar, farklı ideal olmayan filtre tipleri için bant geçiren , bant durduran ve geçiş bölgesini gösterir. Bant geçiren ,frekans alanının , filtre kazancının 0 dB ile –3 dB arasında değiştiği sınırlar içinde olduğu bölgededir.

Bant Geçiren Küçük Genlikli Dalgalanması Ve Bant Durduran Zayıflaması

Birçok uygulamada,bant geçirende kazancın 1’den biraz değişiklik göstermesine izin verilmesi uygundur. Bant geçirendeki bu değişiklik, bant geçiren küçük genlikli dalgalanmasıdır ve gerçek kazanç ile istenilen kazanç olan 1 arasındaki farktır.Uygulamada , bant durduran zayıflaması sonsuz olamaz ve uygun olan bir değer belirtilmelidir. Bant geçiren küçük genlikli dalgalanması ve bant durduran zayıflaması dB olarak ölçülür ve;

dB=20.log10(Ao(f)/Ai(f)) ile tanımlanır.

Burada,log10 ,10 tabanındaki logaritmayı ve Ai(f)ve Ao(f),filtreleme öncesi ve sonrası belirli bir frekansın (f) genlikleridir(sırasıyla).

Örneğin, -0,02dB bant geçiren küçük genlikli dalgalanması için , formülden yola çıkarak

-0,02 = 20.log10(Ao(f)/Ai(f))

(Ao(f)/Ai(f)) = 10-0,001 =0,9977

Bu sonuç da, giriş ve çıkış genlikleri oranının 1’e çok yakın olduğunu gösterir.

Bant durduranda –60dB zayıflamaya sahipseniz;

-60 = 20.log10(Ao(f)/Ai(f))

(Ao(f)/Ai(f)) = 10-3 =0,001 elde edilir.

Burada , çıkış genliğinin, giriş genliğinin 1/1000’i olduğu görülür.Aşağıdaki şekil,ölçekli çizilmemesine rağmen,bu kavramı gösterir:

Not :Zayıflama, genelde,”eksi”kelimesi kullanılmadan,desibel cinsinden ifade edilir , ama bir negatif dB değeri , normalde varsayılır.

IIR VE FIR FİLTRELERİ

IIR VE FIR FİLTRELERİ

Filtreleri sınıflandırmanın diğer yöntemi ,onların impals cevaplarına dayanır. Bir filtrenin, bir impals (x[0]=1 ve x[i]=0 , ve her i¹ 0) olan bir çıkışa cevabı, filtrenin impals cevabı olarak adlandırılır (aşağıdaki şekle bakınız). İmpals cevabının Fourier transformu , filtrenin frekans cevabı olarak bilinir.Bir filtrenin frekans cevabı,filtrenin çıkışının farklı frekanslarda ne olacağı hakkında bilgi verir. Diğer bir değişle , farklı frekanslarda filtre kazancı hakkında bilgi verir. İdeal bir filtre için, bant geçirende kazanç 1 , bant durduranda 0 olmalıdır.Böylece bant geçirendeki bütün frekanslar , çıkışa oldukları gibi geçebilirler, ama bant durdurandaki frekanslar için çıkış yoktur .

Filtrenin impuls cevabı,sonlu miktarda bir süre sonra sıfıra düşerse,bir sonlu impuls cevap filtresi (FIR)olarak bilinir. Bununla beraber, impals cevabı belirsiz ise,bir sonsuz impals cevap (IIR) olarak bilinir. İmpals cevabının sonlu olup olmadığı (yani filtrenin FIR veya IIR olup olmadığı) çıkışın nasıl hesaplandığına dayanır.

FIR ve IIR filtreleri arasındaki temel farklar şunlardır.FIR filtreler için , çıkış , sadece şu anki ve geçmiş giriş değerlerine bağlıdır. IIR filtreler için , çıkış , sadece şu anki ve geçmiş giriş değerlerine bağlı değildir , geçmiş çıkış değerlerine de bağlıdır.

Örnek olarak bir süpermarkette kasa kayıtını göz önüne alalım. x[k] , müşterinin aldığı mevcut malzemenin fiyatı olsun ve x(k-1) , bir önceki malzemenin fiyatı olsun.Burada 1 £ k £ N ‘dir ve N toplam malzeme sayısıdır. Kasa kayıdında, bir toplam üretmek için her malzemenin fiyatı eklenir.Bu toplam y[k] , k . malzemeye kadar,aşağıdaki bağıntıda verilmiştir;

y(k)= x[k] + x[k-1] + x[k-2] +x[k-3] +.....+ x[1] (1-A)

Böylece , N malzeme için toplam y(N)dir. Çünkü ,y(k) , k . malzemeye kadar olan toplamdır ve y[k-1] , (k-1) . malzemeye kadar olan toplamdır. Yukarıdaki bağıntıyı (1-A) yeniden yazarsak;

y[k] = y[k-1] + x[k] (1-B)

Eğer , %8.25 ‘lik bir vergi klenirse ,denklemler şöyle olur;

y[k] = 1,0825.x[k] + 1,0825.x[k-1] + 1,0825.x[k-2] + (2A)

1,0825.x[k-3] + .....+ 1,0825.x[1]

y[k] = y[k-1] + 1,0825.x[k] (2-B)

Hem (2-A) , hem de (2-B)’nin, kasa kayıtının davranışının açıklanmasında aynı olduğuna dikkat edin. Fark ,(2-B) ‘nin hem giriş hem de çıkış bakımından uygulamaya konulması ; (2-A)‘nın ise sadece girişler bakımından uygulamaya konulmasıdır.(2-A) denklemi, noniteratif veya FIR uygulama olarak bilinir. (2-B) ise , iteratif veya IIR uygulaması olarak bilinir.

Filtre Katsayıları

(2-A) denkleminde,her terimin çarpan katsayısı 1,0825’dir. (2-B) denkleminde , çarpan katsayısı (y[k-1] için) 1 ve (x[k] için) 1,0825’dir.Bu çarpanlar , filtrenin katsayıları olarak bilinir. Bir IIR filtresi için , girişleri çarpan katsayılar , ileri katsayılar olarak ve çıkışları çrapan katsayılar, geri katsayılar olarak bilinir.

(1-A) ,(1-B) ,(2-A) veya (2-B) denklemleri , fark denklemleridir ve filtrenin işleyişini açıklarlar.

IIR filtrelerinin dezavantajları , faz cevabı nonlineer olmasıdır. Uygulama, faz bilgisini gerektirmiyorsa (basit işaret izlenmesi gibi) IIR filtreleri uygun olabilir. Lineer faz cevabını gerektiren uygulamalar için FIR filtreleri kullanılır. IIR filtrelerin iteratif özelliği ,dizayn ve uygulamaya konulmasını zorlaştırır.

HARMONİK BOZULUMUN HESAPLANMASI

HARMONİK BOZULUMUN HESAPLANMASI

Bu bölümdeki amaç , Harmonik Analizör Sanal Enstrumanını kullanarak harmonik bozulma hesaplarını yapmaktır.

Blok Diyagramı

1.Examples\analysis\measure\measxmp1.11b’deki THD Örnek VI’sini açın ve blok diyagramı inceleyin.

Daha önce gördüğünüz sistem bir nonlineer sistemdir.Çıkışı pencerelenmiş , ve güç spektrumu hesaplanmış ve Harmonik Analizör VI’ye verilmiştir.

Sinüs Dalga VI “Temel Frekans”( “fundamental frequency”) kontrolünde belirtilen bir bir frekansın ana dalgasını üretir.

Ön Panel

2.Ön paneli açın. Aşağıda ,nonlineer sistemin çıkışının güç spektrumu gösterilmiştir.Sağ üst köşede , ana dalga ve harmoniklerinin genlik ve frekansları için düzenleme göstergeleri bulunur.Düzenleme boyutları , “#harmonics” kontrolünde girilmiş değerlere bağlıdır.

3.”Ana dalga frekansı”nı (“fundamental frequency”) 1000’e , “#harmonics” ‘i 2’ye çevirin ,ve VI ‘yi birkaç defa çalıştırın.Her seferinde çıkış göstergelerindeki (“Harmonik Frekanslar”,”Harmonik Genlikler”,%THD ve %THD+Gürültü) değerleri not edin.

VI’yi her seferinde çalıştırdığınızda neden farklı değerler aldınız?

%THD ve %THD+Gürültü değerlerinden hangisi büyüktür?Neden olduğunu açıklayınız?

4.”Pencere” (“window”) kontrolünün farklı seçimlerinde VI’yi çalıştırın ve güç spektrumundaki pikleri gözlemleyin.

Hangi pencere en dar piki veriyor?Hangi pencere en geniş piki veriyor?Neden?

5.Ana dalga frekansını 3000 yapın ve VI’yi çalıştırın.Neden bir hata alıyorsunuz?

Not :Nyquist frekansı ve harmoniklerin frekansı arasındaki ilişkiyi gözönünde bulundurun.

6.Bitirdiğinizde ,VI’yi kapatın ve LabVIEW’den çıkın.

Özet

Ölçü sanal enstrumanları (VI) ile genel ölçüm görevleri yerine getirilebilir.Bu görevlerden bazıları , harmonik bozulum miktarını , bir işaretin faz ve genlik spektrumunun hesaplanmasını içerir.Diğer VI’ler , bir sistemin transfer fonksiyonu , sistemin impals cevabı ,giriş ve çıkış işaretleri arasındaki karşılıklı güç spektrumu vb. gibi özelliklerini hesaplar.

FREKANS VE İMPALS CEVABININ HESABI

FREKANS VE İMPALS CEVABININ HESABI

Bu bölümdeki amaç, bir sistemin impals cevabı ve frekans cevabını hesaplamak ve uyumluluk (coherence function) fonksiyonunu hesaplamak ve frekans cevabı ölçümlerinin geçerli kılınması için nasıl kullanılıdığını anlamaktır.

Ön Panel

1.Yeni bir ön panel açın ve aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi nesneleri ekleyin.Bu ön panel bir bant geçiren filtre için frekans cevap büyüklüğü ve impals cevap fonksiyonunu gösterir.Uyumluluk fonksiyonu frekans cevap büyüklüğü gibi , aynı ölçekte gösterilmiştir çünkü o da bir spektral ölçümdür.

Blok Diyagramı

2.Blok diyagramı açın ve aşağıda gösterildiği gibi değiştirin.Burada , sistem uyarımı olarak beyaz gürültü geçirerek ve sistem cevabı olarak filtre çıkışını toplayarak bir bant geçiren filtrenin (Butterworth Filtre VI) sistem cevabını ölçeceğiz.Hem uyarım hem de cevap , Hannig Window (Ölçekli Zaman Domen Penceresi VI ) tarafından pencerelenmiştir ve bütün sistem birkaç çerçeve veya ortalama ile izlenir.Uyarım ve cevap verisi , daha sonra , sistem frekans cevabına bağlı olan bütün gerçek hesapların yapıldığı (Network Functions VI) Devre Fonksiyonları (avg) VI’na gönderilir.

Devre Fonksiyonları (avg) VI , frekans cevabı (büyüklük ve faz ) ,karşılıklı güç spektrumu (büyüklük ve faz),uyumluluk fonksiyonu ve impals cevabını hesaplar.Giriş ve çıkış verilerinin çerçeve sayısını arttırarak (ön paneldeki ortalamaları arttırarak), sistem cevap fonksiyonları tahmini geliştirilir.Bu diyagramda , sadece frekans cevap büyüklüğü , uyumluluk ve impals cevabı gösterilmiştir.

Uyumluluk fonksiyonu , çıkış işaretinin giriş işaretiyle ne kadar ilişkili olduğunu ölçer ve böylece , frekans cevabı tahmininin geçerliliğini gösterir.Eklenen gürültü ve belirli frekanslardaki nonlineer sistem davranışı , uyumluluk fonksiyonunun bu frekanslarda birin altına düşmesine neden olur. Sistem gürültüleri için , daha fazla ortalama alınırsa , uyumluluk fonksiyonu bire daha çok yaklaşır , ve daha iyi bir frekans cevap tahmini olur . Uyumluluk fonksiyonunun bir özelliği de , sadece , giriş ve çıkış verilerinin bir çerçeveden daha fazlasının ortalaması alındığında tanımlı olmasıdır.Sadece bir ortalama için , bütün frekanslarda uyumluluk 1 olacaktır, bu olay , hatta frekans cevap tahminleri zayıf olsa bile geçerlidir.

Harmonik Bozulumu

İdeal bir amplifikatörün girişine uygulanan sinüsoidal işaret , bozulmadan çıkışa ulaşır . Gerçekte böyle bir amplifikatör bulmak mümkün olmadığı için , çıkış işaretinde bir bozulma , bir distorsiyon meydana gelir.Bu bozulma , devre içindeki elemanların lineer olmayan karakteristiklerine bağlıdır. Bunlar ; bipolar ve alan etkili transistörler ile pasif devre elemanlarının lineer olmayan karakteristikleridir.

Amplifikatörlerin lineer çalışmamaları halinde , oluşan distorsiyon genlik veya harmonik distorsiyonu (bozulumu) adını alır. Genliği bozulmuş bir sinüsoidal işaret , sonsuz sayıdaki harmoniklerin toplamı toplamından meydana gelir.

Distorsiyonun fazla olması halinde , sinüsoidal işaretteki bozulmanın sayısal değerlendirilmesi , distorsiyon analizörleri ile yapılır.

Belli bir frekansın (mesela ,f1) bir işareti x(t) ,bir nonlineer sistemden geçirildiğinde , sistem çıkışı sadece giriş frekansı (f1)’den oluşmaz ,ayrıca (f2=2*f1, f3=3*f1 , f4=4*f1 vb.) gibi harmonikleri de vardır.Üretilen harmonik sayısı ve benzeri genlikler ,sistemin nonlineerlik derecesine bağlıdır. Genelde , daha fazla nonlineerlik , daha fazla harmoniklerdir ya da daha fazla lineerlik ,daha az harmonik anlamına gelir.

Nonlineer bir sisteme örnek , y(t) çıkışı giriş işareti x(t)’nin kübü olan bir sistemdir.

Harmonik Bozulumu

Böylece,eğer giriş

x(t)=cos(wt) ise ,

çıkış

 

Bu yüzden , çıkış sadece ,giriş ana frekansı w’i içermez ,ayrıca 3 .harmonik 3w‘i de içerir.

Toplam Harmonik Bozulumu

Bir sistemin sunduğu nonlineer bozulma miktarını belirlemek için , ana frekansın genliği ile göreli olan sistem tarafından sunulan harmoniklerin genliklerinin ölçülmesi gerekir.Harmonik bozulma , ana frekans genliğiyle karşılaştırıldığında harmonik genliklerinin göreli bir ölçümüdür.Ana dalga genliği A1 ,ve harmoniklerin genlikleri A2 (2.harmonik), A3 (3.harmonik) , A4 (4.harmonik) , ....., An (n.harmonik) ise , toplam harmonik bozulma (THD) ;

ile verilir ve yüzde THD ise ;

%

Bir sonraki konuda , bir sinüs dalgası üretecek ve onu bir nonlineer sistemden geçireceksiniz.Nonlineer sistemin blok diyagramı aşağıda gösterilmiştir:

Eğer giriş , x(t) = cos (wt) ise, çıkış ,

y(t) = cos(wt) + 0,5.cos2(wt) +0,1.n(t)

= cos(wt) + [1 + cos(2wt) ]/4 + 0,1.n(t)

= 0,25 + cos(wt) + 0,25.cos(2wt) +0,1.n(t)

olduğunu blok diyagramından doğrulayın.

Bu nedenle , bu nonlineer sistem , ana dalganın 2. harmoniği kadar , bir de ek bir DC bileşen üretir.

Harmonik Analizör VI’nın Kullanımı

Nonlineer sistemin çıkışındaki işarette bulunan %THD’yi hesaplamak için Harmonik Analizör VI’yi kullanırız.Girişine uygulanmış güç spektrumundaki harmonik bileşenleri (onların genlik ve benzeri frekansları) ve ana dalgayı bulur.Ayrıca toplam harmonik yüzdesini ve toplam harmonik bozulması artı gürültü yüzdesini (%THD + Gürültü ) hesaplar. Harmonik Analizör VI’ye yapılan bağlantılar aşağıda gösterilmiştir.

Örnek olarak , aşağıdaki bağlantıları inceleyiniz :

Ölçekli Zaman Domeni Penceresi VI , nonlineer sistemin (sizin sisteminiz) çıkışı y(t) ‘ ye bir pencere uygular. Bu da , y(t)’nin güç spektrumunu Harmonik Analizör VI ‘ya gönderen (Auto Power Spektrum) Oto Güç Spektrumundan geçirilir. Harmonik Analizör VI de , harmoniklerin genlik ve frekanslarını , THD ve %THD ‘yi hesaplar.

VI’nin “#harmonics” kontrolünde bulmasını istediğiniz harmoniklerin sayısını belirtebilirsiniz.Bu harmoniklerin genlik ve benzer frekansları “Harmonik Genlikleri” (“Harmonic Amplitudes”) ve “Harmonik Frekansları” (“Harmonic Frequencies”) düzenleme göstergelerinde geri verilir.

Not : #harmonics kontrolünde belirtilen sayı , ana frekansı içerir.Böylece , #harmonics kontrolünde 2 değerini girersek bu da ,ana frekansı (frekans f1) ve 2.harmoniği (f2=2*f1 frekansı) bulmak anlamına gelir.Eğer bir N değeri girilirse ,VI ,ana frekansı ve benzeri (N-1) harmoniklerini bulur.

Aşağıda diğer kontrollerin bazılarının açıklamaları verilmiştir:

Ana Frekans Temel bileşenin frekansının tahminidir.Sıfır olarak (varsayılan değer) bırakılırsa , VI , temel frekans olarak en büyük genlikli non-DC bileşenin frekansını kullanır.

Pencere Orijinal zaman işaretine uygulanan pencere tipidir. Ölçekli zaman domen Penceresi VI’da seçilen penceredir. THD’nin doğru bir tahmini için , bir pencere fonksiyonu seçilmesi önerilir.Varsayılan değer ,üniform penceredir.

Örnekleme Oranı Hz cinsinden giriş örnekleme frekansıdır.

%THD + Gürültü çıkışı ,daha fazla açıklamayı gerektirir. %THD + Gürültü hesapları , %THD için yapılan hesaplarla hemen hemen aynıdır.Farkı ise , harmoniklere bir de gürültü gücünün eklenmiş olmasıdır.Aşağıdaki bağıntıyla verilir:

Burada , sum(APS) ,Oto Güç Spektrumu (Auto Power Spektrum) elemanları , eksi (-) DC yakınlarındaki ve temel frekans indeksi yakınlarındaki elemanların toplamıdır